نام علمی :  AGAVE AMERICANA

خانواده :  AGAVACEAE  - خنجریان

گیاه خنجری را در مناطق حاره میتوان اغلب در پارکها و باغها دید ولی درنیمکره شمالی آنر ا تنها در تابستان میشود در خارج از اطاق نگهداری کرد.

گیاه خنجری پس از مدت بسیار طولانی گل میدهد و به خاطر این مطلب به آن گیاه century plant گفته میشود

به هنگام ظهور گل ، ساقه گیاه تا حد قابل توجهی بلند میشود

آگاو (Agave) از کلمه یونانی Agavos به معنی تحسین آمیز مشتق شده است و علت انتخاب این نام برای این گونه شاید این باشد که گیاه بزرگ و تحسین برانگیزی است و وقتی به گل می نشیند واقعاٌ زیبا و دیدنی می شود ، بطور کلی باغبانها در ایران به این گیاه آگاو می نامند .

برخی مناطق دنیا به علت شباهت ظاهری آن به Aloe ( گیاه مولد صبر زرد از تیره لاله ) به غلط Aloes می گویند . گیاهان جنس آگاو از خانواده نرگس یا Amaryllidaceae می باشد ( در برخی منابع از خانوادهAgavaceae ذکر شده است ) و دارای 300 گونه دائمی است

گیاهی است دائمی ، معمولا بدون ساقه برگهای آن ریشه ای است یعنی بطور گروهی مستقیما از ریشه خارج می شوند .

برگها پهن دراز به طول تا 2 متر ، ضخیم ، گوشتی ، زیر برگها محدب و برآمده و روی برگها مقعر ، به رنگ سبز خاکستری است . کناره برگها دارای تیغهای تیز خیلی محکم و خمیده به رنگ قهوه ای مایل به سیاه می باشد ، گلها ی آن به رنگ زرد مایل به سبز متعدد در اطراف محور شاخه گل دهنده که از وسط برگها بیرون می آید قرار دارند . طول محور گلها در بعضی گونه ها 8- 9 متر می رسد

ظریفترین نوع گیاه خنجری a.marginata است که برگهای سبز ضخیم با حاشیه زرد رنگ دارد و اگر در محیط مناسبی قرار بگیرد رشد و نمو کرده و به ارتفاع بیش از یک متر میرسد.

آگاوها در 6- 8 سالگی ( در برخی گونه ها ظهور گل را 40-30 سالگی و حتی تا پس از یک قرن ذکر نموده اند ) دارای ساقه گلدار و منتهی به تعداد فراوانی گل در قسمت انتهایی ساقه مولد گل می گردند

گیاه دائمی همیشه سبز تا 7.5 متر رشد می کند. این گیاه به سرما حساس نمی باشد. گلها دو جنسی و گرده افشانی به وسیله پروانه ها صورت می گیرد. آگاو درخاکهای شنی، لومی ورسی با زهکش خوب رشد می کند. این گیاه در خاکهای اسیدی، قلیایی وخنثی رشد می کند.

در سایه نمی تواند رشد کند. به رطوبت خاک نیاز دارد و مقاوم به خشکی است

از اواسط بهار میتوان گیاه خنجری را در خارج از اتاق و در مقابل نور آفتاب قرار داد ولی آب دادن و تغذیه گیاه نباید مورد غفلت قرار بگیرد.

اواسط پاییز باید گیاه خنجری را به داخل آورده و در محیطی خنک ( که از یخ زدگی محافظت شود ) قرار داده و به میزان کم به ان آب داد.

آگاونیاز به خاک با زهکش خوب ومحیط آفتابی دارد. دمای 3 درجه زیر صفر را تحمل می کند

به نور شدیدی احتیاج دارد. باید در ۴ تا ۶ درجه سانتی گراد نگه داری شود.

بهتر است آبیاری خوبی داشته باشد ولی باید مراقب پوسیدگی ریشه بود در زمستان با مقدار کمی آب آبیاری شود

به خاک قلیایی نیاز دارد مخلوطی مساوی از خاک باغچه و ماسه های درشت و تورب خاک مطلوبی برای رشد آگاو فراهم میاورد

کود مورد نیاز این گیاه را می توان به میزان ۳ گرم در لیتر هر دو هفته یکبار از فروردین تا مهر ماه مورد مصرف قرار داد

آگاو ها اصولا از گیاهان لیفی و نساجی محسوب می شوند . از برگ آگاو پس از اینکه فیبر Sisal* از آن گرفته شد ماده هکوژنین بدست می آورند . این ماده در داروسازی برای ساختن کورتیزون و هورمونهای جنسی بکار می رود .

هکوژنین منبع غنی از ماده استروئید ها می باشد . برگهای سیزال سبز نیز دارای مواد قندی است که از آن استخراج می شود .

بطورمتوسط ازهر 500 برگ 140 کیلوگرم الیاف فیبر خشک شده و از 2800-2700 کیلوگرم پولپ ( قسمت گوشتدار برگ ) در حدود 150 کیلوگرم قند بدست می آورند . برداشت برگها معمولا در تابستان انجام می گیرد .

برگهای آگاو دراز , سفت و قوی است . ابتدا الیاف آگاو با وسیله مخصوص الیاف گیری خارج می شود . الیاف گرفته شده , شسته شده و برای اینکه تمام مواد خارجی گیاهی از الیاف گرفته شود , کوبیده و شانه می شود و پس از آن مجددا چندین بار در آب شسته می شود و برای سفید شدن , آن را در آفتاب پهن می کنند .

له شده برگ آگاو به صورت ضماد برروی زخمهای دیر علاج اثر داده می شود و از آن نتایج مفید در التیام زخم و جراحات بدست می آورند

ریشه آگاو معرق است وجوشانده آن به مصارف درمانی مذکور می رسد . در دامپزشکی از آن جهت درمان ضرب دیده گی اعضای اسب و قاطر استفاده می شود .

ساقه آگاو دارای شیرینی است که پس از گرفتن شیره , آن را تبخیر و تلغیظ نموده و به شکل شربت شیرین غلیظی به نام عسل ماگی در بازار عرضه می نمایند

در چین از گیاه آگاو آمریکائی برای تهیه حشره کش استفاده می شود . درهند از ریشه آگاو آمریکائی به عنوان مدر , معرق و ضدعفونی کننده استفاده می شود

شیره برگهای آن ملین و مدر و قاعده آور است ودر مواردکمبود ویتامین Cداروی مفیدی است .

در هند و چین از شیره برگها بعنوان ملین و مدر استفاده می شود . در مورد گونه Agave angustifolia که گونه پرورشی است از شیره برگهای آن برای تسکین درد دندان و ناراحتی چشم استفاده می شود . با توجه به خواص و کاربرد فراوان آگاو در داروسازی و صنعت و همچنین سازگاری این گونه در بیشتر نقاط ایران توصیه می شود مطالعات و بررسیهای عمیقتری در خصوص سازگاری گونه های مختلف این گیاه در ایران و استان گلستان انجام شود تا استفاده بهینه از این گیاه کم توقع انجام شود .

مغزگیاه آگاو سرشار ازساکارین است و وقتی پوست آن کنده شود آنرا می توان خورد، شیرین و مغذی اما نسبتا فیبری است. بذر را در آرد ترکیب کرده و به عنوان غلیظ کننده در سوپ یا اینکه در ساخت نان بکار می برند. شیره ای که ازساقه گل دهنده می گیرند به عنوان شربت استفاده می کنند

شیره گیاه آگاو را همانند ضماد بر روی جراحتها می گذارند. شیره همچنین در درمان اسهال و اسهال خونی بکارمی رود. شیره ضد عفونی کننده، معرق، ادرارآور وضدیبوست است.

دم کرده برگهای ریزریزشده، مسهل وعصاره برگ برای درمان ضرب دیدگی بکار می رود. همچنین در درمان دیرهضمی، نفخ شکم، یبوست وزردی بکارمی رود. شیره ضدعفونی کننده وازرشد باکتریها در معده و روده جلوگیری می کند. از برگها داروی استروئیدی می سازند. یک صمغ از ریشه و برگ می گیرند که در درمان دندان درد بکار می رود. ریشه معرق وادرارآورمی باشد. آن همچنین در درمان سفلیس بکار می رود.

از ساپونین گیاه صابون می سازند(در ریشه می باشد). وقتی ریشه و برگ را خرد می کنند و سپس با آب آنرا می جوشانند، ساپونین از آن استخراج می شود. گیاه خاصیت حشره کشی دارد. یک فیبر قوی از برگها می گیرند که از آن طناب، نخ و پارچه می سازند. ساقه های گل دهنده خشک شده همانند یک پوشش ضدآب بکار می رود

تکثیر آگاو هم از طریق بذر و هم از طریق کاشت پاجوشهای نزدیک ریشه آن صورت می گیرد .ازدیاد از طریق بذر با کاشت در خاک با دمای 20 درجه سانتیگراد و از طریق پاچوش ، با جداکردن جوانه ها از پایه های مادری و کاشت آنها صورت می گیرد .

در ایستگاه تحقیقات چالکی گرگان در کنار پایه مادری پاجوش های بسیار زیادی تولید شده است که به راحتی می توان آن را از پایه مادری جدا وکشت نمود . آگاو مکان آفتابی و هوای گرم که دارای جریان کافی هوا باشد دوست دارد و در مناطقی که دارای زمستان یخبندان دارند باید در پناه گذارده شود .

بذررا بصورت سطحی در محیط آفتابی در ماه فروردین و درون گلخانه گرم بکارید. بذردردمای 20 درجه درعرض 1 تا 3 ماه جوانه می زند. جوانه ها را در گلدانهای مجزا با خاک زهکشی شده بکارید تا به قدر کافی بزرگ شود.

از این گیاه تا موقعی که ارتفاعش به 20 سانتی متربرسد مراقبت بکنید. گیاه را دراواخر بهار یا اوایل تابستان بعد از سرمای ناگهانی خارج می کنید

نام علمی : Pelargonum graveolens

مشخصات گیاهشناسی:شمعدانی عطری گیاهی کند رشد و چندساله، عموما علفی با ساقه های بلند و برگهای گرد با حاشیه موجدار وعطری شبیه گل سرخ وسیب دارد.گلهای شمعدانی عطری سفید با رگه های قرمز بوده که در بهار و تابستان تولید می شوند.گلها مرکب از پنج کاسبرگ ،پنج گلبرگ ، ده پرچم متصل به هم هستند.ارتفاع بوته شمعدانی عطری به حدود سی سانتیمتر و پهنای حدود شصت سانتیمتر می رسد.

روش کشت:ازدیاد شمعدانی عطری به وسیله قلمه ترکه های چوبی نرم از بهار تا پاییز امکان پذیر است.زمان قلمه گرفتن معمولا در آخر مرداد و اوایل شهریور می باشد که گیاه مادری از قدرت وقوت زیادی برخوردار است .قلمه های گرفته شده در آخر مهرماه دارای ریشه کامل می باشند.در روزهای اول قلمه ها را در سایه نگهداری میکنند سپس بتدریج به آنها نور کافی داده می شود تا رشد ونمو کنند.زمانی قلمه ها آبیاری میشوند که رطوبت بستر آنها خیلی پائین باشد.

نیازهای اکولوژیکی:

خاک:خاک مناسب برای شمعدانی عطری خاکی است که کمی سنگین بوده، از لحاظ اسیدیته خنثی تا قلیایی باشد. خاک باید متشکل از یک قسمت خاک برگ پوسیده، دو قسمت خاک مرطوب باغچه، یک قسمت شن زبر ویک قسمت کود گاوی پوسیده باشد.شمعدانی عطری نیاز به خاک با زهکشی خوب دارد.

غذا:کود فسفره برای تقویت ریشه وکود ازته برای ازدیاد شاخ وبرگ وکود پتاس برای تولید گل مفید است.از اردیبهشت تا مهرماه هربار یک مرتبه باید کود تجارتی به شمعدانی داده شود و در زمستان از کود دادن باید خودداری نمود.کود را موقعی به گیاه میدهند که ریشه گلدان را پر کند.

آب:شمعدانی عطری می تواند خیلی سریع و به مقدار زیادآب را دراندام خود ذخیره کند.شمعدانی عطری جزئ گونه هایی است که به آب زیاد احتیاج دارد.درهرحال در تابستان موقعی که بوته شمعدانی گل داشته باشد به آب بیشتری محتاج است ودر روزهای کوتاه زمستان و در حرارت کم آب دادن را برای چند هفته باید قطع نمودولی وقتی گیاه درحال فعالیت است هیچوقت نباید رطوبت خاک کم باشد.میزان وموقع آب دادن بستگی به وضع خودگیاه وحرارت هوا ورطوبت جوی دارد.در روزهای خیلی گرم یا روزهایی که بادهای خشک می وزد ودر تابستان به گیاه روزی دو بار آب داده میشود.وقتی شدت نورکم یا رطوبت زیاداست اصولا گیاه به آب نیاز ندارد.

هواودرجه حرارت:شمعدانی عطری رطوبت جوی را لازم ندارد البته این مورد برای گیاه مضر هم نیست.گلخانه مرطوب را نمی پسندد اما نباید محیط زیاده از حد خشک باشد.محلهای آفتابی برای این گونه شمعدانی مفید است ولی درسایه آفتاب هم بردباری نشان می دهد. رویهمرفته جریان هوا خیلی از ناراحتی ها را از بین میبرد.حرارت مناسب برای شمعدانی عطری بین14-7درجه سانتیگراد است که در این حرارتها بهتر رشد میکند.نسبت به سرما و یخبندان نیز حساس بوده و حداقل دما برای رشد ونمو باید بین10-7 باشد.

خواص درمانی: 
اسانس ژرانیوم، از نظر درمانی دارای اثر ضد عفونی کننده است. در عطر سازی و تهیه گرد دندان، پماد ها و فراورده های زیبایی، مصرف می شود. و خاصیت ضد تب دارد. 
چاى شمعدانى وحشى (عطرى)، آرامبخش افراد افسرده و مضطرب 
استفاده از برگ هاى ژرانیوم (شمعدانى عطرى و یا وحشى) که در نواحى آذربایجان به نام عطر چایى یا عطر شاهى معروف است، از دیرباز در میان خانواده هاى ایرانى متداول بوده است. اغلب خانواده ها براى این منظور یک گلدان از این گیاه زیبا را که داراى برگ هاى سبز پرچین و شکن و بسیار معطر است، در خانه نگهدارى مى کنند و با افزودن چند برگ شمعدانى معطر، در داخل قورى چاى، از عطر دلپذیر و طعم مطبوع چاى و خواص درمانى ژرانیوم برخوردار مى شوند. 
ژرانیوم، از تیره گیاهان معطرى است که داراى اثرات ضددرد، ضداضطراب، ضدافسردگى، مقوى مسکن و آرامبخش است. 
بهترین و ساده ترین روش استفاده از این گیاه، قرار دادن چند برگ آن در چاى معمولى است. اما براى موارد یاد شده، مصرف روزانه 2 فنجان از دم کرده این گیاه به میزان یک قاشق چاى خورى از پودر برگ آن در یک فنجان آب جوش براى مدت 2-1 هفته تا برطرف شدن کامل ناراحتى، توصیه مى شود.