گیاه آپارتمانی کردیلین

این گیاه  Cordyline  به خانواده Asparagaceae (قبلا خانواده Liliaceae)

تعلق دارد، بومی جنوب شرقی آسیا، گینه نو، شمال شرقی استرالیا، جزایر موجود در اقیانوس هند است. این گیاه گونه های مختلفی دارد که برخی از آنان همانند C. australis به شکل یک درخت و تا ارتفاع حدود 20 متر نیز رشد میکنند. اما نمونه هایی که در این جا مورد نظر است ، گونه هایی هستند که به شکل گیاهانی زینتی و معمولا گلدانی نگهداری می شوند و اگر شرایط رشد بسیار خوب و مناسب باشد می توانند حداکثر تا حدد 4 متر رشد کنند. البته این گیاهان در محیط گلدانی معمولا کمتر از این ارتفاع می یابند 

گیاهان کوردیلین معمولا به دلیل شکل برگسار و بخصوص ته مایه ای از رنگ قرمز، صورتی و یا ارغوانی که در پشت برگها ، حاشیه برگها ، برگهای جوان و یا تمامی برگ (در برخی از ارقام همانند  Prince Albert و یا Rubra) مشاهده می شود مورد توجه قرار میگیرند. البته برخی از گونه های این گیاه همانند گیاهان دراسنا رگه هایی از رنگ سبز کم رنگ در پهنه برگهای خود نشان می دهند (همانند برگهای گونه C. Aussie )و یا تقریبا سبز ساده (همانند برگهای گونه C. manners-suttoniae) هستند به هر حال انواعی با رنگ آمیزی قرمز،صورتی یا ارغوانی بیش از دیگران محبوبیت دارند. برگها کشیده و شمشیری شکل هستند(همانند گونهC.obtecta و C. indivisa) البته در برخی ارقام برگها عرض بیشتری دارند و به جای اینکه کشیده و شمشیری شکل باشند، بیضی شکل هستند(همانند ارقام Dolly و یا Miss Andrea.  کل‌اذین آن از نوع خوشه‌ای به طول 60-40 سانتیمتر (در گیاهان گلدانی معمولا 30 سانتیمتر ) است که گلهای زرد یا قرمز رنگ معطری روی آن شکوفا می‌شوند و میوه‌های قرمز رنگی از آنان تولید می‌شود.در گیاهان بالغ معمولا برگها در قسمت بالای گیاه وجود دارند و در گیاهان جوان برگها در طول ساقه نیز مشاهده می‌شوند.  این گیاه ریزوم (ساقه زیزمینی) دارد که با بالغ شدن گیاه طعم شیرینی پیدا می‌کند و از آنجایی که محتوی مقدار قابل توجهی نشاسته است در موطن کردیلین به عنوان غذا و یا دارو مصرف می‌شود. البته طعم ریزومهای گونه‌ای دیگر از این گیاه با نام  C.fruticosa از دیگر گونه‌های این گیاه شیرین‌تر است. همچنین روستاییان مناطقی که این گیاه بومی آنجا است از برگهای کردیلین برای ساختن خانه و یا نگهداری مواد غذایی(مواد غذایی را درون آنان می‌پیچند) و حتی در تهیه لباسیهای مورد استفاده در برخی مراسم مذهبی استفاده می‌کنند و اعتقاد دارند برگهای این گیاه خوش‌شانسی می‌آورد. از نامهای دیگر آن می‌توان به این موارد اشاره کرد:Cabbage palm,Good Luck Plant,Palm Lily,Ti Plant.

توجه: گیاهان کوردیلین و دراسنا از نظر ظاهری گاهی بسیار شبیه هم هستند.هر دو به یک خانواده گیاهی یعنی Asparagaceae تعلق دارند اما در دو زیرخانواده مختلف قرار می‌گیرند. کوردیلین در زیرخانواده Lomandroideae و دراسنا در زیرخانواده Nolinoideae قرار گرفته اند. شباهتهای برخی از انواع این دو گیاه به صورتی است که حتی تا این اواخر دو گونه گیاهی که تصور می شد به خانواده کوردیلین ها تعلق دارند ، پس از برسی دقیقتر مشخصات گیاهشناسی ، در خانوده گیاهان دراسنا قرار داده شدند. یکی از آنها C. rumphii بود که نام علمی آن بعدا به Dracarna aletriformis و دیگری C.fragrans که نام آن به Dracaena fragrans تعییر داده شد. به هر حال این دو گیاه (کوردیلین و دراسنا) شباهتهای بسیاری از نظر نیازهای شرایط نگهداری دارند.

شرایط نگهداری و نیازهای محیطی گیاه آپارتمانی کردیلین 

آبیاری گیاه آپارتمانی کردیلین : در طی روزهای گرم به هیچ عنوان خاک گلدان نباید بین دو آبیاری خشک شود. همچنین هر مقدار تابش نور آفتاب بر این گیاه بیشتر باشد این گیاه به آب بیشتری نیز نیاز دارد. خشکی هوا موجب سوختن نوک برگها و قهوه‌ای شدن آنان می‌شود. بنابراین گیاه را مرتبا غبارپاشی کنید. البته روش دیگری نیز وجود دارد بدین صورت که ابتدا یک زیر گلدانی را پر از سنگریزه کنید و تا نیمه دیواره آن در آن آب بریزید. گلدان گیاه را بر روی سنگریزه ها قرار دهید . توجه داشته باشید که انتهای گلدان با آب در تماس نباشد. گرمای محیط موجب تبخیر تدریجی آب موجود در زیر گلدانی می‌شود و رطوبت هوای اطراف این گیاه را تامین خواهد کرد. این گیاه به فلوراید موجود در آب حساس است و نوک و حاشیه برگهای آن در اثر وجود فلوراید خواهد سوخت و در شرایط حاد حتی ممکن است نواحی داخلی پهنه برگ نیز قهوه ای شود و تمامی برگ از بین برود. بنابراین آب مصرفی را حدود 48 ساعت به کناری بگذارید و بعد از آن در آبیاری این گیاه استفاده کنید. آبیاری بیش از اندازه موجب پوسیدن برگها و ریزش آنان می‌شود.

دما گیاه آپارتمانی کردیلین : دمای 21-18 درجه سانتیگراد برای رشد این گیاه مناسب است. اگر دما به زیر 13 درجه سانتیگراد برسد ابتدا برگهای گیاه می‌پوسند و می‌ریزند و با سردتر شدن هوا در نهایت گیاه از بین خواهد رفت. در دمای بیش از 24 درجه سانتیگراد گیاه را غبارپاشی کنید و این عمل را در آفتاب انجام ندهید زیرا برگهای گیاه خواهند سوخت. هوای گرم در ابتدا موجب سوختن نوک برگها می‌شود و در صورت ادامه این شرایط  برگها چروکیده و خشکیده می‌شوند.

نور گیاه آپارتمانی کردیلین :در مکانی که نیمه سایه است تا مکانی پر نور و روشن به خوبی رشد می‌کند. اما تابش نور مستقیم بخصوص در روزهایی که دمای هوا بالا است به برگها آسیب می‌رساند. اما زمانی که دمای هوا معتدل و میانه است وجود 3-2 ساعت نور مستقیم در صبح گاه به شکل گیری و تثبیت رنگ درخشان قرمز رنگ برگهای گیاه کمک می کند. همچنین کمبود نور نیز موجب کم رنگ شدن برگها و از بین رفتن رنگ زیبای برگهای کوردیلین بخصوص در انواع برگ قرمز می‌شود و پهنه برگها تقریبا سبز رنگ می‌شوند.

خاک گیاه آپارتمانی کردیلین : خاک باید زهکش خوبی داشته باشد تا از غرقابی شدن بستر جلوگیری شود.   می‌توان از مخلوط پیت موس یا کوکوپیت + خاک برگ+ خاک معمولی استفاده کرد. هر چند وقت یکبار ریشه ‌های گیاه را بررسی کنید اگر از منافذ زیر گلدان بیرون می‌ایند گلدان را تعویض و گلدان بزرگتری را استفاده کنید که معمولا هر دو سال یکبار این مسئله اتفاق می افتد و نیاز به تعویض گلدان گیاه خواهد شد. ریز و کوچک شدن برگها نشانه کمبود مواد غذایی است که در این صورت می‌توان از کودهای محلول مخصوص گیاهان زینتی همانند فرمول 10-10-10  استفاده کرد. استفاده بیش از اندازه از کود می‌تواند علاوه بر اینکه موجب کاهش رنگ برگها در ارقام رنگین شود همچنین موجب از بین رفتن نقطه رشد انتهایی و پوسیدن آن نیز بشود. به همین دلیل برخی از پرورش دهندگان هر سه ماه یکبار به این گیاه کود می دهند. در طی ماه های زمستان این گیاه را کود ندهید.

تکثیر گیاه آپارتمانی کردیلین : این گیاه به دلیل داشتن ریزوم، پاجوش تولید می‌کند که می‌توان آنان را از گیاه مادری جدا کرد و به شکل مستقیم کاشت.در هر زمان از سال نسبت به جدا سازی پاجوشها می توان اقدام کرد اما در اوخر فصل زمستان و یا اوایل بهار این عمل توصیه میشود. گیاه را از گلدان در میآوریم و با وسیله ای تیز پاجوش را از گیاه مادری جدا میکنیم.  از قلمه ساقه نیز می‌توان استفاده کرد. از تمامی قسمتهای ساقه می توان قلمه تهیه کرد . ابتدا اولین برش را می توان از زیر ناحیه رویش برگها(ناحیه گر

ه یا قسمتی که برگ به ساقه متصل است) ایجاد کرد. اگر قلمه را از قسمت نوک ساقه تهیه کنیم طول قلمه 15-10 سانتیمتر مناسب است اما اگر از میانه های ساقه قلمه را جدا کنیم حتی طول 7-5 سانتیمتر نیز مناسب می باشد. البته قلمه های تهیه شده از میانه ساقه را می توان به شکل افقی به نحوی که نیمی از ارتفاع آن

در خاک فرو رفته باشد نیز در بستر کاشت قرار دارد

تصویر فوق: از کردیلین هر دو نوع قلمه ساقه برگدار و بدون برگ را می توان تهیه و استفاده کرد

قلمه ها را بایددر بستر سبک که رطوبت را نیز به خوبی نگه می دارد و در عین حال زهکش مناسب دارد کاشت. گذاشتن قلمه های این گیاه در آب نتیجه خوبی نخواهد داشت زیرا قلمه های این گیاه برای ریشه زایی مناسب به تهویه و وجود اکسیژن در بستر ریشه زایی بسیار نیاز دارند . اگر چه ممکن است در آب ریشه هایی تشکیل شود اما در مقایسه با بستر کاشت تعداد آنها اندک و همچنین کیفیت رشد چندان مناسبی نخواهند داشت و چنین گیاهی بعد از انتقال به بستر کاشت ار رشد خوبی برخوردار نخواهد بود. بعد از قرار دادن قلمه ها در بستر کاشت، گلدان را در مکانی گرم، مرطوب و با نور ملایم البته کاملا بدور از نور مستقیم آفتاب قرار دهید. افزایش رطوبت محیط (هوا) بخصوص برای قلمه هایی که بر دارند بسیار مهم است. وجود برگ یکی از دلایل تبخیر آب قلمه های برگ دار( قلمه هایی که از نوک ساقه گیاه تهیه شده اند) و در نهایت از بین رفتن و خشکیدگی قلمه است. بنابراین برخی پرورش دهندگان تعداد اندکی برگ را در قسمت بالای قلمه قرار می دهند و طول بیشتری از ساقه را عاری از برگ کرده و در بستر خاک فرو می کنند. توجه داشته باشید که هر مقدار طول بیشتری از ساقه خارج از بستر کاشت قرار گیرد، گیاه شما در آینده ساقه بلندتری نیز خواهد داشت زیرا در واقع آن قسمت از قلمه که عاری از برگ است و در خارج از سطح خاک قرار دارد ، تنه یا ساقه اصلی گیاه آینده شما است. بنابراین با کاشت عمیق قلمه ها در واقع گیاهی کوتاه قامت تر در آینده خواهید داشت که از نظر ظاهری پر پشت تر نیز به نظر خواهد آمد. همانطور که اشاره کردم قلمه هایی که از مابقی قسمتهای ساقه گیاه تهیه می شوند (به بیان دیگر قلمه های بدون برگ ) را می توان هم به شکل عمودی و هم به شکل افقی در بستر کاشت قرار داد البته به نحوی که نیمی از آنها در بیرون از بستر کاشت قرار گیرد که در تصویر آنرا مشاهده می کنید. توجه کنید که در زمان قرار دادن این قلمه ها در بستر کاشت حداقل یکی از جوانه های کوچک موجود بر روی ساقه به رو به سمت بالا قرار گیرد. از این جوانه گیاه جدید خواهد رویید.

تصویر فوق: قلمه ساقه بدون برگ را می توان به دو شکل افقی و عمودی در بستر کاشت قرار داد. در صورت کاشت به شکل افقی سطح رویین قلمه باید بیرون از بستر کاشت قرار گیرد.

 از بذر این گیاه هم می‌توان برای تکثیر ان استفاده کرد. بذرها را می‌توان از اواخر تابستان الی اوایل زمستان کشت کرد. بذرها بر روی بستری که بافت سبکی دارد همانند مخلوط پیت موس و پرلایت قرار می‌گیرند و روی آنان به ارتفاع 0.5 سانتیمتر پیت ریخته می‌شود. بستر کشت همیشه باید مرطوب نگهداشته شود. گیاهان جوان زمانی که 10-8 سانتیمتر طول داشتند می‌توانند به گلدانهایی جداگانه و مستقل منتقل شوند.

آفات و بیماری گیاه آپارتمانی کردیلین : آفات یا بیماری خاصی این گیاه را تهدید نمی‌کند اما می‌توان به این موارد اشاره کرد: فعالیت کنه تار عنکبوتی موجب زردی برگها می‌شوند و زیر آنان تار عنکبوت تشکیل می‌شود . شپشک آرد آلود نیز گاهی در زیر برگها و بر روی ساقه گیاه مشاهده می‌شود  و شته نیز گاهی این گیاه را مورد حمله قرار می‌دهد. . تریس نیز آفت دیگری است که گاهی بر روی این گیاه فعالیت می‌کند که در این صورت رگه های خاکستری- نقره ای در محلی که این آفت از شیره گیاه

ی تغذیه کرده است ایجاد می‌شود. برای مبارزه با آفات می‌توان از سموم سیستماتیک استفاده کرد. بلایت Erwinia blight از جمله بیماریهای این گیاه است که موجب ظهور لکه های آبدار بر روی برگ و پوسیدگی ساقه می‌شود. لکه ها به هم پیوسته و نواحی بزرگتری را ایجاد می‌کنند که می‌توانند موجب از بین رفتن کل برگ شوند. اروینیا می‌تواند موجب پوسیدگی ریشه و از بین رفتن کل گیاه نیز بشود. گفته می‌شود که این بیماری راه حل شیمیایی ندارد و تنها در زمان خریداری و نگهداری گیاه با رعایت مسائلی همچون بکارگیری مخلوط کاشت ضدعفونی شده، عدم خیس شدن برگسار در طی ابیاری و زهکش مناسب بستر کاشت از احتمال شیوع این بیماری کاست. لکه برگی فوزاریوم Fusarium moniliforme موجب ظهور زخم بر روی برگها بخصوص برگهای جوان در نواحی بالای گیاه می‌شود . لکه ها زرد رنگ تا قهوه‌ای - قرمز و به شکلهای مختلف هستند. لکه ها به هم پیوسته و نواحی بزرگی ایجاد می‌کنند و برگ را از بین می‌برند. گاهی حاشیه ای به رنگ زرد زخمها را احاطه کرده است. برای جلوگیری از این بیماری مراقب باشید در زمان آبیاری برگسار خیس نشود. در صورت شدت علائم می‌توان از قارچکش استفاده کرد. پوسیدگی فوزاریومی ساقه و ریشه بیماری دیگری است که موجب زرد شدن برگهای پایین و پژمردگی تدریجی گیاه می‌شود. زخمهیا ساقه نیز در ناحیه نزدیک به سطح خاک معمولا تشکیل می‌شود. تنها راه از بین بردن سریع گیاه آلود است. لکه برگی فیلوستیکتا Phyllosticta dracaenae موجب بروز زخمهای با قطر 5-1 میلیمتر بخصوص در برگهای مسنتر گیاه می‌شود که معمولا زرد با حاشیه ارغونی هستند. در صورت رطوبت بالای محیط ممکن است

بیماری موجب ریزش برگها نیز بشود.  لکه برگی فیتوفترا Phytophthora parasitica  موجب بروز زخم بر روی برگهای پایین در نزدیکی سطح خاک خواهد شد که آبدار هستند و ممکن است برگها را به تدریج از بین بروند . برای مبارزه با بیماریهای قارچی به مواردی که با لکه برگی فوزاریوم اشاره شد مراجعه کنید. وجود فلوراید در آب مصرفی نیز از دیگر دلایل بروز لکه های قهو ای بر روی برگهای این گیاه است.

هرس گیاه آپارتمانی کردیلین : همکانطور که اشاره شد کردیلین با بالغ شدن برگهای موجود در قسمت پایین ساقه را از دست می‌دهد و پس از مدتی ظاهر گیاه ناخوشایند می‌شود . در این صورت می‌توان ساقه از بالای محل برگهایی که ریخته‌اند قطع کرد. پس از مدتی بر روی این ساقه برگهای جدید رشد می کند و گیاهی خواهیم داشت که در سراسر ساقه خود برگ دارد.

توجه: بسیاری از انواع کردیلین دارای برگهای رنگین هستند. همانطور که در قسمت نور گفته شد محیط کم نور از جمله دلایل کاهش رنگ برگ این گیاه و سبز شدن برگها است. اصولا عواملی همچون دما نور و سطح کود دهی رنگ برگهای کردیلین را تحت کنترل خود دارند. مثال دمای بالای

شبانه در طی تابستان یکی از دلایل رنگ نامناسب برگها است. شدت نور کم بخصوص در طی فصل رشد و یا کوددهی بیش از اندازه گیاه از دیگر عوامل کم رنگ شدن برگهای این گیاه هستند. بهترین رنگ برگ البته اگر کود و نور در حد مناسبی باشد از اواسط پاییز تا اواسط بهار دیده می‌شود

منابع

http://en.wikipedia.org/wiki/Cordyline

http://en.wikipedia.org/wiki/Cordyline_fruticosa

http://www.floridata.com/ref/c/cord_fru.cfm

http://www.ehow.com/how_8466460_care-cordyline-fruticosa.html

http://www.homeandgardenideas.com/gardening/plants/planting/how-grow-exotic-cordyline-plant

http://extension.psu.edu/plant-disease-factsheets/all-fact-sheets/cordyline-ti-plant-diseases

http://www.jaycjayc.com/jan10-propagate-cordylines-ti/

http://apps.rhs.org.uk/advicesearch/Profile.aspx?pid=543

http://www.ehow.com/how_8102700_propagate-cordyline-red-star.html